შურთხი ეკუთვნის ქათმისნაირთა ოჯახს. დედამიწის ზურგზე მობინადრე შურთხების, ანუ მთის ინდაურთა შორის ყველაზე მცირე ზომისაა ჩვენი, კავკასიური შურთხი. საქართველოში ბინადრობენ კავკასიური და კასპიური შურთხები (უკანასკნელი შეტანილია საქართველოს "წითელ წიგნში"). მთის ინდაური ანუ შურთხი ბინადრობს, კავკასიონის ქედის გასწვრივ, 3000-4500 მეტრის სიმაღლეზე ზღვის დონიდან, მეტწილად თოვლის საზღვართან ახლოს. მას ჯიხვების დარაჯს უწოდებენ, ვინაიდან ხშირად თან სდევს ჯიხვების ფარას ზამთარში, და რაიმე საშიშროების დროს თავისებური სტვენით განგაშს ტეხს, რითაც აფრთხილებს როგორც შურთხებს, ისე იქ მყოფ ჯიხვებსაც. კენკავს ჯიხვებისგან ამოქექილ ხავსსა და მათ ნაკელს. შურთხის საბუდარი ადგილი მიუდგომელი, კლდოვანი მთებია, ალპური ზონის ზედა სარტყლის--მუდმივი თოვლის საზღვართან. ზაფხულობით იგი უფრო მაღლა ადის, ხოლო ზამთარში, დიდი თოვლის დროს, ჩამოდის უფრო ქვევით და ჩამოსცილდება ხოლმე ალპურ ზონას. შურთხი წყვილად ან მცირე გუნდების სახით ცხოვრობს.ის შესანიშნავად დარბის კლდიან ადგილებში, საშიშროების შემთხვევაში გაინაბება და თავისი რუხი ბუმბულის წყალობით კლდეების ფონზე შეუმჩნეველი ხდება. შურთხზე ნადირობის შემთხვევები მეტისმეტად იშვიათია,მისი საბინადროც ძნელი მისადგომია მეტად მკაცრი ბუნებრივი პირობების გამო. შურთხი აპრილ-მაისში დებს 15-20 კვერცხს, ბუდობს 28 დღე. წიწილები ჩვეულებრივად ივნისში იჩეკებიან. შურთხის ცხოვრება ჯერ არ არის დაწვრილებით შესწავლილი.
ეს მშვენიერი და ფრთხილი ფრინველი პირველად აჭარის ალპურ მთებში ვნახე და გაოცებისგან თვალები შუბლზე ამივიდა. მოულოდნელად გვერდით სულ რაღაც 2-3 მეტრში ამიფრინდა__ერთს მეორე აყვა, მეორეს მესამე და მეოთხე და ა.შ. იქაურები იშვიათად მაგრამ მაინც ნადირობენ ხოლმე შემოდგომით, პირველი თოვლის ჩამოყრისას. ამბობენ ძალიან ლამაზი და გემრიელი ფრინველიაო. თუ მოვახერხე აუცილებლად წავალ როდესმე ამ ფრინველზე სანადიროდ (რათქმაუნდა როდესაც დაუშვებენ ნადირობას შურთხზე). მხოლოდ ვპირდები ყველას რომ ორზე მეტს არავითარ შემთხვევაში არ მოვინადირებ, თუ ღმერთი ინებებს და საერთოდ მომიწია ნადირობა ამ ფრინველზე... ’’მოყვარეს პირში უძრახე მტერს ზურგს უკანაო’’
სურათზე თუ კავკასიური შურთხია,მაგას მარტო ბუმბული აქვს 2 კილო საქართველოს მთა-გორების ხორუმი, ვაზი ვაზზე ლერწებგადალასტული, ალაგ თითა, ალაგ ალადასტური . . .
კასპიური შურთხი მოიპოვება მცირე აზიაში, მცირე კავკასიონზე, აღმოსავლეთით აღწევს კოპეტ-დაღამდე. კასპიური შურთხი საქართველოში გვხდება გურია-აჭარისა და თრიალეთის ქედებზე. მობუდარია. ვერტიკალურად ვრცელდება 3000 მ-მდე. მისი საბუდარი ადგილი მიუდგომელი, კლდოვანი მთებია, ალპური ზონის ზედა სარტყლის – მუდმივი თოვლის საზღვართან. ზაფხულობით იგი უფრო მაღლა ადის, ხოლო ზამთარში, დიდი თოვლის დროს, ჩამოდის უფრო ქვემოთ და ჩამოსცილდება ხოლმე ალპურ ზონას. კასპიური შურთხი წყვილად ან მცირე გუნდების სახით ცხოვრობს. ის შესანიშნავად დარბის კლდიან ადგილებში, საშიშროების შემთხვევაში გაინაბება და თავისი რუხი ბუმბულის წყალობით კლდეების ფონზე შეუმჩნეველი ხდება. ცნობილია კასპიური შურთხის 3 ქვესახე, რომელთაგან საქართველოში გვხდება ტავრული კასპიური შურთხი – Tetraogullus caspius tauricus. ამ ფრინველის ცხოვრება ჯერ არ არის დაწვრილებით შესწავლილი. კასპიური შურთხი შეტანილია საქართველოს "წითელ წიგნში” GAUFRTXILDET BUNEBAS DA VINADIROT KULTURULAD. B. GOGUADZE
შურთხს ჯიხვების დარაჯსაც უწოდებენ.... მოხევე კაცისგან მაქვს გაგონილი რომ თუ ჯიხვზე სანადიროდ წახვალ ჯერ შურთხი უნდა ნახო მოკლა თორე თუ აფრენა მოგასწრო რაგაცნაირ ხმას გამოსცემს და ჯიხვი ამ დროს ფრთხება თან უმეტესად სადაც ჯიხვებია იქვე ახლოშია შურთხიიცო P.S ეს ფრინველი ბოლომდე არ არის გამოკვლეული ეს ინპორმაცია მოვისმინე რამოდენიმე დღის წინ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე ლაგოდეხის დაცულ ტერიტორიაზე იყო გადაცემა.....
დამატებულია (13.11.2012, 10:12:48) --------------------------------------------- მისი პოპულაცია და რაოდენობა არავინ არ იცის და არც ის ბევრია თუ ცოტა
avtandil, მართალია შურთხს, ჯიხვების ყარაულს ეძახიან, შურთხი ძალიან ფრთხილი ფრინველია და საფრთხის დროს სტვენის მაგვარ ხმას გამოსცემს, რაც ჯიხვებისათვისაც ასევე საფრთხის ნიშანია. მონადირეთა კლუბი "ბაზიერი"
შურთხი, ფრინველია ქათმისნაირთა რიგისა. აქვთ მკვრივი ტანი, მაგარი ნისკარტი და ძლიერი ფეხები (მამლებს მოკლე დეზებიანი). მათი სხეულის სიგრძე 50-70 სმ აღწევს. შეფერვაში ჭარბობს რუხი და თეთრი ფერები. გვარი მოიცავს 5 სახეობას. საქართველოში ბინადრობენ კავკასიური და კასპიური შურთხები (უკანასკნელი შეტანილია საქართველოს "წითელ წიგნში").
ვერტიკალურად ვრცელდებიან ზღვის დონიდან 1600-1400 მ-ზე. გაზაფხულზე ტიხტიხის შემდეგ დედალი პატარა ორმოში დებს 8-10 კვერცხს და კრუხობს 3 კვირაზე მეტხანს. შურთხები იკვებებიან მცენარეთა კვირტებით, ყლორტებით, თესლით, კენკრით, ბოლქვებით, იშვიათად მწერებით.
კავკასიური შურთხი ტანად უფრო მომცროა ფერად რუხია, წვრილი შავი და წითური ზოლები და კოპლები აქვს. გავრცელებულია კავკასიონის მთავარ ქედსა და მის განშტოებებზე ზღვის დონიდან 1800-4000 მეტრზე. მობინადრეა. კავკასიური შურთხი ბუდეს მიწაზე იკეთებს - ქვებში ან კლდეებშუა. ზამთარში იკვებება ჯიხვების საბალახოზე. ჯიხვი ფლოქვებით აფხვიერებს თოვლს და უადვილებს შურთხს საკვების მოპოვებას, შურთხი კი უფრო ფრთხილია და ჯიხვებს საფრთხეს ატყობინებს. ამის გამო მას ჯიხვების დარაჯს უწოდებენ. ვინც ნამდვილი მონადირეა უყვარს და იცავს ბუნებას !!!
ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული მასალის გამოყენების ყველა უფლება ეკუთვნის საიტი "www.bazieri.ge"-ს ადმინისტრაციას. ამ მასალის (თუ მასალას სხვა რამ არ აქვს მითითებული) ნაწილობრივი ან სრული გამოყენება საიტი "ბაზიერი"-ს ადმინისტრაციასთან წერილობითი შეთანხმების გარეშე ან წყაროს: www.bazieri.ge-ს მითითების გარეშე დაუშვებელია !!!
:39: 
